ΕΡΩΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΜΥΡΩΔΙΑ

Ένα βράδυ στο πάρτι κάποιων φίλων, εν μέσω ποτών και χορού, παρατηρώ έναν άγνωστο άντρα λίγο πιο πέρα να με κοιτάζει επίμονα. Είναι ψηλός, αρρενωπός, ντυμένος καλόγουστα και σέξι. Παίζουμε για λίγο το κλασικό παιχνίδι του φλερτ με τα βλέμματα και ύστερα από λίγο τον βλέπω να έρχεται προς την κατεύθυνσή μου. Οσο πλησιάζει τόσο πιο ωραίος μου φαίνεται και πάνω που αρχίζω να τρίβω -νοητά- τα χέρια μου για την ενδιαφέρουσα εξέλιξη της βραδιάς βρίσκεται μπροστά μου σε απόσταση αναπνοής και μου δίνει το χέρι του χαμογελώντας. Δυστυχώς, όμως, μαζί με το χέρι του μου έδωσε και μία καλή ιδέα της προσωπικής του μυρωδιάς, αυτής που είχε μπλεχτεί σε ένα δυσάρεστο μείγμα με την κολόνια του και το aftershave. Τα μάτια μού δίνουν θετικά σινιάλα, αλλά η μύτη έχει άλλη άποψη.

Λίγες ημέρες αργότερα, στο γυμναστήριο κι ενώ παλεύω με το μηχάνημα των κοιλιακών, ακούω μία αντρική φωνή να με ρωτάει αν έχω πολλές επαναλήψεις ακόμα. Σηκώνοντας το βλέμμα βλέπω ένα καλογυμνασμένο αγόρι, με ένα Τ-shirt λουσμένο στον ιδρώτα, να περιμένει ανυπόμονα τη σειρά του. Ο αντρικός ιδρώτας δεν είναι και στο τοπ-10 των οσφρητικών απολαύσεων, αλλά αυτό το αγόρι ανέδιδε μία απολύτως θελκτική και σέξι μυρωδιά παρά τις πιο ορθολογικές προβλέψεις. Προφασίστηκα κι άλλες επαναλήψεις προς λύπη των κοιλιακών μου (και προς χαρά της γυμνάστριάς μου) μόνο και μόνο για να μπορέσω να του πιάσω κουβέντα.

Σύμφωνα με τον Charles Wysocki, Ph.D., όσφρηση και σεξ είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Ο καθένας μας μεταδίδει ένα μοναδικό οσφρητικό αποτύπωμα, που λέει στον πιθανό σύντροφο αρκετά για το πόσο κατάλληλοι είμαστε γι’ αυτόν - οι γυναίκες είναι τα καλύτερα λαγωνικά για να λάβουν αυτά τα σινιάλα. Οταν πρόκειται για τη σωστή γυναίκα, κανένα άρωμα και καμία κολόνια δεν θα της μυρίσει πιο σέξι από το άρωμα Eau de Mitsos.

Η αίσθηση της όσφρησης μπορεί να αντιλαμβάνεται πολλά περισσότερα από όσα συνειδητοποιούμε. Σε σύγκριση με τις άλλες αισθήσεις, η όσφρηση επικοινωνεί με το κέντρο των συναισθημάτων του εγκεφάλου πιο γρήγορα, λέει ο διευθυντής του κέντρου χημικών αισθήσεων Monell στη Φιλαδέλφεια, Gary Beauchamp, Ph.D. «Επίσης, είναι η πιο πρωτόγονη από τις αισθήσεις» λέει. «Οι πρωτόγονοι οργανισμοί τη χρησιμοποιούσαν για τη λήψη αποφάσεων, που είχαν να κάνουν ως προς το να πλησιάσουν ή να αποφύγουν κάτι». Με λίγα λόγια, η όσφρηση βοηθάει σε δύο πολύ σημαντικά ζητήματα: την εύρεση τροφής και συντρόφου.

Η δύναμη της όσφρησης έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι είναι πρωτόγονη, με κύριο ρόλο της να μας βοηθήσει να επιβιώσουμε, ενώ τα ανώτερα τμήματα του εγκεφάλου μας ασχολούνται με πιο πολύπλοκα προβλήματα. «Η μυρωδιά είναι κάτι εξαιρετικά δύσκολο να εκφραστεί με λέξεις, αν και οι ποιητές το έχουν προσπαθήσει» λέει η πρωτοπόρος στον τομέα της έρευνας για την όσφρηση Martha McClintock, Ph.D.

Είμαστε πολύ καλοί στο να κατατάσσουμε σε γενικές κατηγορίες τις μυρωδιές: ενοχλητικές, ευχάριστες, απωθητικές, νόστιμες, τοξικές. Στις πολυσύνθετες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μας έχουμε την εντύπωση ότι βασιζόμαστε στη νόησή μας. Οι επ

ιστήμονες ωστόσο πιστεύουν ότι οσφραινόμαστε ο ένας τον άλλον όπως τα κυνηγόσκυλα. «Ο καθένας μας παράγει μια αόρατη αύρα από πτητικά στοιχεία» λέει ο Beauchamp «η οποία αντανακλά ένα μεγάλο εύρος πληροφοριών για τη φύση μας: το είδος, το φύλο, την ηλικία και ίσως κι άλλα στοιχεία, όπως τα συναισθήματα και η υγεία μας».

Αισθητό μέρος της μυρωδιάς του ανθρώπου προέρχεται από τα βακτήρια που τρέφονται από τη γλυκιά, ανεπαίσθητη προσωπική του μυρωδιά. Το οσφρητικό του αποτύπωμα, αντιθέτως, είναι αυτό που αντιλαμβάνονται, για παράδειγμα, τα λαγωνικά της αστυνομίας: το αδιόρατο άρωμα που αναδύεται από το καθαρό, γυμνό δέρμα. Είναι η εξωστρεφής εκδήλωση των γονιδίων του ανοσοποιητικού μας συστήματος, που λέγονται αντιγόνα ανθρώπινων λευκοκυττάρων (HLA). To προσωπικό σύνολο γονιδίων HLA του κάθε ανθρώπου είναι μοναδικό, αλλά έχει πολλά κοινά με τους κοντινούς συγγενείς του.

Τα γονίδια αυτά καθώς φαίνεται επηρεάζουν σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε το σύντροφό μας. Μία πρόσφατη ανάλυση των ισλανδικών γενεαλογικών αρχείων 165 χρόνων που δημοσιεύτηκε στο Science αποκαλύπτει ότι οι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη αναπαραγωγική επιτυχία όταν έχουν μακρινή -αλλά όχι υπερβολικά μακρινή- συγγένεια. Τα τρίτα ή τέταρτα ξαδέρφια είναι ιδανικά, επειδή όπως διαβεβαιώνουν οι επιστήμονες του Monell στην απάντησή τους στη συγκεκριμένη έρευνα «η επιλογή του συντρόφου δεν καθορίζεται μόνο από την αναζήτηση της μέγιστης εξωγαμίας, αλλά από την αναζήτηση μιας ισορροπίας μεταξύ των αρνητικών της εξωγαμίας και της ενδογαμίας». Με απλά λόγια, πρέπει να είσαι αρκετά κοντά με τον άλλον, ώστε να συνδυαστούν τα δυνατά σημεία σας, αλλά όχι τόσο κοντά ώστε να μεγιστοποιηθούν οι αδυναμίες σας. Και το HLA σου της προδίδει τι χαρτιά κρύβει η γενετική σου τράπουλα.

Για να αποδείξουν ακόμα πιο εμπειρικά αυτήν την επίδραση, μία ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου ζήτησε από 49 γυναίκες να βαθμολογήσουν τη μυρωδιά των Τ-shirts που είχαν φορέσει διάφοροι άγνωστοι άντρες ως προς την οικειότητα, την ένταση, τον ερωτισμό και την ευχάριστη αίσθηση. Σύμφωνα με τη McClintock, της φάνηκαν οι περισσότερες αντρικές μυρωδιές  σχετικά ευχάριστες και οικείες, αλλά η ιδιαίτερη προτίμηση της κάθε γυναίκας για μια μυρωδιά βασιζόταν στα γονίδια που κληρονόμησε από τον πατέρα της. Οι γυναίκες μπορούσαν να διακρίνουν ακόμα και μία και μοναδική διαφοροποίηση στο HLA και προτιμούσαν αυτά που ταίριαζαν περισσότερο με το δικό τους.

Αν αναλογιστώ την εμπειρία μου στο πάρτι, η έρευνα της McClintock μου φαίνεται να στέκει. Αραγε ισχύει και το αντίθετο: δηλαδή μπορούν να διακρίνουν τέτοιες διαφορές και τα ρουθούνια των αντρών; «Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι άντρες έχουν αυτήν την ικανότητα» λέει ο ερευνητής του κέντρου Monell, Johan Lundstrom, Ph.D. «Απ’ ό,τι φαίνεται, μόνο οι γυναίκες μπορούν να πάρουν τη σωστή πληροφόρηση από τη μυρωδιά του άλλου».

Οπως ένας άντρας πιάνει αμέσως με τις κεραίες του την ύπαρξη ενός καλοσχηματισμένου μπούστου μέσα σε ένα τολμηρό ντεκολτέ σε ένα μπαρ γεμάτο κόσμο, έτσι και η γυναίκα πιάνει τα σινιάλα της μυρωδιάς του αντρικού κορμιού, ακόμα και κάτω από τα παραπλανητικά παραπετάσματα του αλκοόλ και της φτηνής κολόνιας. Ο Wysocki και ο συνεργάτης του George Preti, Ph.D., επιχείρησαν να βρουν τι μπορεί να καλύψει την αντρική μυρωδιά. Αφού τέσταραν γύρω στα 40 κοινά αρώματα ως προς την αποτελεσματικότητά τους σαν οσφρητικό καμουφλάζ βρήκαν ότι η μύτη του άντρα μπορεί να ξεγελιέται, αλλά στα άδυτα της γυναικείας μύτης, η αλήθεια της αντρικής μυρωδιάς καταλήγει πάντα γυμνή.

Και το ερώτημα είναι, βέβαια, με το να μυρίζεις καλά, την έχεις κερδίσει; Οχι ακριβώς. Η μυρωδιά, λέει ο Lundstrom, παίζει πιο καταλυτικό ρόλο ως προς την απόρριψη ενός υποψήφιου συντρόφου. Αν και οι γυναίκες δηλώνουν ότι η μυρωδιά είναι σημαντική ως προς την επιλογή του συντρόφου της ζωής τους, ο McClintock πιστεύει ότι λειτουργεί περισσότερο απωθητικά παρά θελκτικά. «Είναι πιθανό να έχει ανασταλτική δράση».

Παρότι οι γυναίκες υπερέχουν ξεκάθαρα στην αντίληψη των μυρωδιών, η λειτουργία της όσφρησης στα δύο φύλα δεν έχει διαφορά, λέει ο Lundstrom. Μέσω της νευροαπεικόνισης έχει διασαφηνίσει ότι τα δύο φύλα δέχονται τα ερεθίσματα της μυρωδιάς με τον ίδιο τρόπο. Απλώς, οι γυναίκες με κάθε ανάσα αποκωδικοποιούν περισσότερες πληροφορίες. «Μάλλον αυτό έχει να κάνει με τη συναισθηματική πλευρά της επεξεργασίας της μυρωδιάς» λέει. «Οι άντρες την μπλοκάρουν, ενώ οι γυναίκες εστιάζουν σ’ αυτήν». Βρήκε επίσης ότι οι γυναίκες είναι εξαιρετικά ικανές στο να αναγνωρίσουν τη μυρωδιά των θηλυκών αδερφών τους, απαντώντας εύστοχα οκτώ στις εννιά φορές.

Αυτή η ικανότητα, όπως και κάθε άλλη γενετική επικοινωνία, επιτυγχάνεται με τις φερομόνες, αυτούς τους παντοδύναμους χημικούς αγγελιαφόρους, που μεταφέρουν πληροφορίες μεταξύ ατόμων του ίδιου είδους. Η McClintock έβγαλε στο φως την πρώτη απόδειξη ύπαρξης των ανθρώπινων φερομονών το 1998, όταν έδειξε ότι οι γυναίκες που συμβιώνουν στον ίδιο χώρο, με τον καιρό συγχρονίζουν τους έμμηνους κύκλους τους. Η ανταλλαγή των βιολογικών αυτών πληροφοριών ανάμεσα στους γυναικείους οργανισμούς οφείλεται σε κάποιες από τις φερομόνες, που μεταφέρονται καθημερινά από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η McClintock βρήκε πρόσφατα μία φερομόνη-ρυθμιστή, η οποία ενεργοποιείται μόνο υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Η έκθεση σε ένα φυσικό συστατικό της αντρικής μυρωδιάς, το οποίο αποκαλείται ανδροσταδιενόνη, βελτίωσε τη διάθεση -και σε ορισμένες περιπτώσεις τη συγκέντρωση- των γυναικών, αλλά μόνο με την παρουσία ενός άντρα-ερευνητή. Οταν άντρες και λεσβίες μύρισαν το ίδιο συστατικό, τα αποτελέσματα στη διάθεσή τους ήταν τα ακριβώς αντίθετα. Οι γυναίκες διαβάζουν αυτές τις διαθέσεις όπως διαβάζουν και τη γενετική σας ταυτότητα. Μπορούν να μυρίσουν το φόβο όπως τα σκυλιά.

H Pamela Dalton, Ph.D., δεν αντλεί ιδιαίτερη ικανοποίηση βασανίζοντας ανθρώπους. Αλλά αυτό ακριβώς κάνει στα εργαστήρια του Monell. Πρώτα η βλοσυρή βοηθός της προσπαθεί για αρκετή ώρα να στρεσάρει το υποκείμενο του πειράματος: σε βάζει να μετρήσεις ανάποδα από το 1.022 μέσα σε 13 δευτερόλεπτα. Κι εκείνη τη στιγμή μπαίνει στη μέση η Dalton. «Εχω δουλέψει για το στρατό» λέει η Dalton. «Εκτός από το σωματικό στρες υπάρχει και το ψυχολογικό, ιδιαίτερα στη διάρκεια "ψεύτικων" ανακρίσεων υποτιθέμενων αιχμάλωτων. Οσοι εμπλέκονται σε αυτές δηλώνουν ότι τα υποκείμενα των ανακρίσεων αναδίδουν μία παράξενη, ξεχωριστή μυρωδιά, διαφορετική από τη φυσιολογική μυρωδιά του ιδρώτα».

Συμπέρασμα: δεν χρειάζεται να πέσεις στα χέρια του εχθρού για να στείλεις σινιάλα κινδύνου στις γυναίκες γύρω σου. Οι γυναίκες μπορούν να διακρίνουν τη μυρωδιά του στρεσαρισμένου άντρα. «Συχνά ακούω γυναίκες να λένε: "Α, ξέρω πολύ καλά πώς ήταν η μέρα του συντρόφου μου με το που μπαίνει στο σπίτι, από τον τρόπο που μυρίζει"» λέει η Dalton. «Αυτή η γνώση βοηθάει τη γυναίκα να προσαρμόσει τις αντιδράσεις της προς το σύντροφό της, είτε ανακουφίζοντάς τον από το στρες είτε αφήνοντας τον στην ησυχία του».

Η όσφρηση, λέει ο Lundstrom, είναι η πιο οικεία αίσθηση. Κάθε φορά που μυρίζουμε κάτι, μικροσωματίδια περνάνε στο λαιμό μας. Οταν μυρίζουμε έναν άνθρωπο, τον παίρνουμε μέσα μας, κυριολεκτικά. Ελέγχουμε να δούμε αν μπορεί να ταιριάξει στη ζωή μας. Ισως τελικά, στην πραγματικότητα, ο έρωτας με την πρώτη ματιά να είναι έρωτας με την πρώτη ανάσα.

Την άλλη μέρα στο γυμναστήριο δεν χρειάζεται καν να γυρίσω να κοιτάξω ποιος άρχισε να τρέχει με μανία στο διάδρομο πίσω μου. Η μυρωδιά του έχει εντυπωθεί για τα καλά στα οσφρητικά μου κατάστιχα. Χωρίς πολλή σκέψη πατάω το off και πάω να του πω μια καλησπέρα.

[via]