Τα αντικαταθλιπτικά της φύσης

Τα κρούσματα της κατάθλιψης αναμένεται να αυξηθούν με ιλιγγιώδη ρυθμό όσο βαθαίνει η οικονομική κρίση, όσο η ανασφάλεια αυξάνεται και οι σχέσεις των ανθρώπων ισορροπούν σε τεντωμένο σκοινί. Την επόμενη 20ετία εκτιμάται ότι η κατάθλιψη θα είναι η σοβαρότερη νόσος στο δυτικό κόσμο. 

Οι περισσότεροι ειδικοί, αλλά και οι έρευνες, συνηγορούν στο ότι για τα σοβαρά περιστατικά, τα αντικαταθλιπτικά -είτε μόνα τους είτε σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία- μπορούν να βοηθήσουν τους πάσχοντες να αναδυθούν από την άβυσσο της κατάθλιψης. Για την ήπια μορφή της νόσου όμως -δηλαδή για τις περιπτώσεις που είμαστε σε θέση να ανταποκριθούμε, έστω και με κάποια δυσκολία, στις καθημερινές μας δραστηριότητες-, ενδέχεται να φανούν χρήσιμα τα γιατροσόφια της φύσης. 

Τα άνθη της ηρεμίας

Τα αιθέρια έλαια του περγαμόντου, του τριαντάφυλλου και του γιασεμιού θεωρείται ότι έχουν ήπια αντικαταθλιπτική δράση. Ειδικότερα, το περγαμόντο βοηθά σε περιπτώσεις κατάθλιψης, έντασης και φόβου, το τριαντάφυλλο δρα ηρεμιστικά, αντικαταθλιπτικά, αλλά και αφροδισιακά, ενώ το γιασεμί βοηθά σε καταστάσεις φόβου, κατάθλιψης, στρες και εξάντλησης. Πώς: Μπορούμε να προσθέσουμε 2-3 σταγόνες αιθέριου ελαίου σε ένα δοχείο με αχνιστό νερό, αρωματίζοντας έτσι το χώρο μας, ή να ρίξουμε 5-6 σταγόνες στην μπανιέρα ή 1-2 σταγόνες στο μαξιλάρι μας. Εάν θέλουμε, μπορούμε να συνδυάσουμε το περγαμόντο με το γιασεμί ή με το τριαντάφυλλο. 

6 φυτά κατά της θλίψης 

1 Το βάλσαμο της ψυχής 
Το βαλσαμόχορτο είναι γνωστό με πολλά ονόματα: Hypericum perforatum, υπερικόν το διάτρητο, σπαθόχορτο ή βότανο του Αγίου Ιωάννη (St John’s wort). Όλο το φυτό, και σε μεγαλύτερο βαθμό τα κίτρινα άνθη του, περιέχουν μια ευεργετική δραστική ουσία, την υπερικίνη, φλαβονοειδή, καθώς και ίχνη αιθέριων ελαίων. Το βαλσαμόχορτο χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για τις ηρεμιστικές και αντικαταθλιπτικές του ιδιότητες σε περιπτώσεις ήπιας κατάθλιψης. Θεωρείται από πολλούς ως το φυσικό Πρόζακ. Σύμφωνα, μάλιστα, με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό «British Medical Journal», το εκχύλισμα βαλσαμόχορτου φάνηκε εξίσου αποτελεσματικό για την αντιμετώπιση της μέτριας κατάθλιψης σε σύγκριση με τη φαρμακευτική αγωγή (συγκεκριμένα, την παροξετίνη, που ανήκει στους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης). Το βαλσαμόχορτο είναι πολύ δραστικό, γι’ αυτό δεν πρέπει να λαμβάνεται παράλληλα με αντικαταθλιπτικά ή και άλλα φάρμακα (λόγω αλληλεπίδρασης στο ήπαρ). Όταν χρησιμοποιείται σε μεγάλες ποσότητες, μπορεί να προκαλέσει αυξημένη ευαισθησία του δέρματος και των ματιών στο φως του ήλιου, ζάλη, ναυτία, ξηροστομία, δερματικά εξανθήματα και κόπωση. Πώς: Το βότανο διατίθεται σε αποξηραμένη μορφή, σε βάμμα και σε κάψουλες. Μπορούμε να πίνουμε 1-2 ροφήματα (εγχύματα) την ημέρα ή να ρίχνουμε 5-6 σταγόνες σε ένα ποτήρι νερό, 3 φορές ημερησίως, πριν από το φαγητό (για τις κάψουλες ακολουθούμε τις οδηγίες του σκευάσματος). 

2 Το φυτό της χαράς 
Το πλούσιο σε βιταμίνες σαφράν (κρόκος Κοζάνης) αποκαλείται και «φυτό της χαράς». Παραδοσιακά χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της θλίψης, επειδή θεωρείται ότι επενεργεί θετικά στο νευρικό σύστημα. Μάλιστα, δύο πρόσφατες έρευνες από το Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης επιβεβαιώνουν και επιστημονικά την ευεργετική δράση του αποστάγματος σαφράν για την αντιμετώπιση της ήπιας κατάθλιψης. Η δράση του σαφράν συγκρίθηκε τόσο με placebo (εικονικό φάρμακο) όσο και με τη φλουοξετίνη (αντικαταθλιπτικό που ανήκει στους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης). Στις έρευνες δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές παρενέργειες από τη χρήση του σαφράν. Πώς: Μπορούμε να ρίχνουμε 5-6 σταγόνες βάμμα σαφράν σε ένα ποτήρι νερό, 3 φορές ημερησίως, πριν από το φαγητό. Εναλλακτικά, προσθέτουμε τακτικά μια μικρή ποσότητα στο φαγητό μας. Ορισμένοι το κρατούν λίγο κάτω από τη γλώσσα, αλλά σε αυτή την περίπτωση η γεύση του δεν είναι και τόσο ευχάριστη. 

3 Η γλυκιά ρίζα 
Η γλυκόρριζα ή γλυκύρριζα έχει ήπια αντικαταθλιπτική δράση. Περιέχει μαγνήσιο, βιταμίνες του συμπλέγματος Β και ίχνη αιθέριων ελαίων, που θεωρείται ότι συμβάλλουν στην αποκατάσταση της νευρικής και της ορμονικής ισορροπίας του οργανισμού. Ωστόσο, συνιστάται να αποφεύγεται από τους υπερτασικούς, επειδή έχει την ιδιότητα να αυξάνει την πίεση. Πώς: Μπορούμε να πίνουμε καθημερινά είτε 2 αφεψήματα παρασκευασμένα με 1/2 κουταλάκι γλυκόρριζα το καθένα είτε 1 αφέψημα στο οποίο θα έχουμε ρίξει 1 κουταλάκι. 

4 Το ανατολίτικο αντικαταθλιπτικό 
Στην κινεζική και την κορεατική εναλλακτική ιατρική, η ρίζα του τζίνσενγκ χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο για την αντικαταθλιπτική της δράση. Στη Δύση, το τζίνσενγκ έχει επικρατήσει κυρίως ως τονωτικό, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι στερείται αντικαταθλιπτικών ιδιοτήτων. Επιπλέον, θεωρείται ότι έχει αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση, καθώς και ότι επαναφέρει την ισορροπία του οργανισμού, ενώ τον βοηθά να αντεπεξέλθει καλύτερα στο στρες. Θεωρείται γενικά ασφαλές βότανο, αλλά σε μεγάλες ποσότητες και μετά από παρατεταμένη χρήση μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα, υπερδιέγερση, αϋπνία, πονοκέφαλο, δερματίτιδα και γαστρεντερικές ενοχλήσεις. Πώς: Σιγοβράζουμε 3 γρ. ρίζας τζίνσενγκ σε 2 ποτήρια νερό για περίπου 1 ώρα, σουρώνουμε και πίνουμε 1 ποτήρι 2 φορές την ημέρα για 3-4 εβδομάδες. Εναλλακτικά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αμπούλες ή κάψουλες, σύμφωνα με τις οδηγίες του σκευάσματος. 

5 Η μέλισσα που διώχνει τη λύπη 
Αγριομέλισσα, μελισσοβότανο και κιτροβάλσαμο είναι μερικές από τις ονομασίες με τις οποίες συναντάμε σε διάφορα μέρη της χώρας μας το βότανο Μέλισσα η φαρμακευτική (Melissa officinalis). Ο βοτανολόγος John Evelyn έγραφε το 1679 ότι το μελισσόχορτο είναι «διαμάντι για τον εγκέφαλο, δυναμώνει τη μνήμη και διώχνει δραστικά τη μελαγχολία». Η δράση του βοτάνου είναι κατασταλτική και αντικαταθλιπτική. Επίσης, διεγείρει το πεπτικό σύστημα και εξισορροπεί τη λειτουργία του νευρικού συστήματος. Ωστόσο, χρειάζεται μέτρο στην κατανάλωσή του, επειδή σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει ατονία και νωχελικότητα. Πώς: Παρασκευάζεται ως αφέψημα: Ρίχνουμε 1/2 έως 1 κουταλάκι φύλλα μελισσόχορτου σε νερό και το βράζουμε για 10΄. Πίνουμε ένα ρόφημα την ημέρα, ενώ αν η διάθεσή μας είναι πολύ «πεσμένη», μπορούμε να πιούμε και δεύτερο. 

6 Το ηρεμιστικό βοτάνι 
Η πασιφλόρα χρησιμοποιείται ως ηρεμιστικό σε περιπτώσεις μελαγχολίας, ανησυχίας και αϋπνίας. Έχει την ιδιότητα να χαλαρώνει το νευρικό σύστημα, ενώ χρησιμοποιείται ακόμη και για τη μείωση της πίεσης. Είναι ασφαλές, αλλά σε μεγάλη δόση μπορεί να μειώσει πολύ την πίεση του αίματος. Πώς: Μπορούμε να ετοιμάσουμε ένα έγχυμα, όπου θα ρίξουμε 1/2 κουταλιά πασιφλόρα σε βρασμένο νερό για 5-6΄. Πίνουμε 1-2 ροφήματα την ημέρα. Η πασιφλόρα διατίθεται και σε κάψουλες ή σε μορφή βάμματος (6 σταγόνες το πρωί και 6 σταγόνες το βράδυ πριν από τον ύπνο, σε 1/2 ποτήρι νερό). 

Οι ουσίες της διάθεσης

➜ Η σεροτονίνη 

Είναι ένας νευροδιαβιβαστής που μεταδίδει τα χημικά μηνύματα μεταξύ των νευρώνων του εγκεφάλου. Εδώ και χρόνια, οι νευρολόγοι και οι ψυχίατροι την έχουν συνδέσει με την κοινωνική συμπεριφορά και τη διάθεση. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι μία από τις κυριότερες κατηγορίες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων είναι οι SSRIs και οι SNRIs (οι αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης ή της σεροτονίνης και της νοραδρεναλίνης αντίστοιχα).

➜ Οι ενδορφίνες

Παράγονται στον εγκέφαλο και θεωρούνται τα φυσικά παυσίπονα του οργανισμού. Σχετίζονται με την ευχαρίστηση και την ευεξία. Τα επίπεδά τους αυξάνονται όταν γυμναζόμαστε, όταν γελάμε, όταν κάνουμε σεξ και, σύμφωνα με ορισμένες έρευνες, ακόμη και όταν τρώμε σοκολάτα. 

4 αντίδοτα στη θλίψη

Η γιόγκα

Μέσω των αναπνοών, της συγκέντρωσης, αλλά και της χαλάρωσης που προσφέρουν οι τεχνικές της, βοηθά στον καλύτερο έλεγχο του νευρικού συστήματος και στην ενίσχυση της ζωτικότητας του οργανισμού. Η γιόγκα συστήνεται από πολλούς ειδικούς ως εναλλακτικός τρόπος για την αντιμετώπιση της ήπιας κατάθλιψης.

Το γέλιο 
Aυξάνει τα επίπεδα των ενδορφινών και της σεροτονίνης. Το γέλιο είναι ένα φυσικό αντικαταθλιπτικό. 

Η άσκηση

Μέσω της άσκησης, αυξάνονται επίσης τα επίπεδα των ενδορφινών στον οργανισμό. Ειδικότερα, το τρέξιμο έχει φανεί ότι έχει σημαντική αντικαταθλιπτική δράση. 

Η ρεφλεξολογία και ο βελονισµός

Πρόκειται για εναλλακτικές θεραπείες που συμβάλλουν στην εξισορρόπηση του νευρικού συστήματος, βοηθώντας τον οργανισμό να απελευθερώσει τις ενδογενείς παυσίπονες και αντικαταθλιπτικές ουσίες του. Σύμφωνα με τη ρεφλεξολογία, βοηθούν οι κυκλικές πιέσεις με το δείκτη και τον αντίχειρα του χεριού στο ημικύκλιο που σχηματίζεται στην κορυφή του αυτιού ή στον αντίχειρα του άλλου χεριού. Όσον αφορά το βελονισμό, υπάρχουν διάφορα σημεία (π.χ. στην κορυφή του κεφαλιού, στα χέρια) που βοηθούν στην εξισορρόπηση του νευρικού συστήματος και στην τόνωση της ζωτικότητας. 

Οι τροφές που μας φτιάχνουν το κέφι

Τα ψάρια

Τα λιπαρά ψάρια (π.χ. οι σαρδέλες, το σκουμπρί, οι ρέγγες, ο σολομός) είναι πηγή των ω-3 λιπαρών οξέων, τα οποία έχει αποδειχθεί, βάσει ερευνών, ότι βελτιώνουν τη μνήμη και τη διάθεση. Συνιστάται να τρώμε ψάρια τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα.

Τα καρύδια 

Χάρη στην περιεκτικότητά τους σε αμινοξέα, μαγνήσιο και αντιοξειδωτικά, βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος και επιταχύνουν τη δράση των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου, γεγονός που θεωρείται ότι δρα κατά της θλίψης (παρόμοια συστατικά έχουν και τα παντζάρια). Επίσης, η δράση τους ενισχύεται και από το γεγονός ότι περιέχουν ω-3 λιπαρά οξέα. Μια χούφτα καρύδια είναι ένα υγιεινό και θρεπτικό σνακ.

Ο λιναρόσπορος 

Οι σπόροι του λιναριού, καθώς και το έλαιό του, είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα (όπως τα ψάρια και τα καρύδια), καθώς και σε αντιοξειδωτικά. Μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε σε σαλάτες και στα δημητριακά πρωινού αφού πριν τον μουλιάσουμε λίγες ώρες σε νερό για να μαλακώσει.

Τα τροπικά φρούτα 

Οι μπανάνες, η παπάγια, τα ακτινίδια και το μάνγκο είναι τροφές πλούσιες σε ένζυμα, αιθέρια έλαια, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Η κατανάλωσή τους θεωρείται ότι αυξάνει την έκκριση των ενδορφινών, των ενδογενών ουσιών της ευχαρίστησης που παράγει ο οργανισμός μας.

Τα φύτρα 

Είναι πλούσια σε ένζυμα, ιχνοστοιχεία, φυτικές ίνες και βιταμίνες. Eκτιμάται ότι η κατανάλωσή τους ενισχύει τη ζωτικότητα του οργανισμού και δρα αντικαταθλιπτικά.

Η σοκολάτα 

Αρκετές έρευνες έχουν συνδέσει την κατανάλωση σοκολάτας (της πικρής μαύρης σοκολάτας) με την έκκριση των ενδορφινών και της σεροτονίνης, δηλαδή των φυσικών παυσίπονων και αντικαταθλιπτικών ουσιών του οργανισμού. 

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟ δρ. ΜΙΧΑΛΗ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ, πτυχιούχο Ιατρικής, ρεφλεξολόγο, φυσικοπαθητικό, πρόεδρο του Σωματείου Ελλήνων Ρεφλεξολόγων και του Πανελληνίου Επαγγελματικού Σωματείου Ρεφλεξολόγων, συνεργάτη καθηγητή του Πανεπιστημίου «Titu Maiorescu».

Της ΝΙΚΗ ΨΑΛΤΗ από vita.gr