Ατμόσφαιρα πολέμου σε όλη την Ευρώπη

Μια γυναίκα θρηνεί μπροστά στο καφέ «Λε Καριγιόν», όπου 14 άνθρωποι βρήκαν τον θάνατο τη νύχτα της Παρασκευής από τα πυρά των Καλάσνικοφ των τρομοκρατών.

Το λουτρό αίματος που προκάλεσε ο μεσαιωνικός, θρησκευτικός σκοταδισμός στην Πόλη του Φωτός έφερε τους πολέμους της Μέσης Ανατολής στην καρδιά της Ευρώπης. Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, ο μακάβριος απολογισμός των έξι συντονισμένων τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι είχε φτάσει τους 128 νεκρούς, ενώ 99 άνθρωποι νοσηλεύονταν σε κρίσιμη κατάσταση.

Ηταν η μακράν πιο φονική μέρα που γνώρισε η Γαλλία μετά την απελευθέρωσή της από τους ναζί.

«Σε όλους αυτούς που έγιναν μάρτυρες αυτών των φρικτών πράξεων θέλω να πω: Θα διεξαγάγουμε έναν πόλεμο που θα είναι ανελέητος», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ από την αίθουσα συναυλιών «Λε Μπατακλάν», το υπ’ αριθμόν 1 θέατρο του λουτρού αίματος της Παρασκευής 13ης Νοεμβρίου, μιας ημερομηνίας που έχει ήδη πολιτογραφηθεί ως «η 11η Σεπτεμβρίου της Ευρώπης». Οι γεωπολιτικές επιπτώσεις των επιθέσεων είναι πιθανό να αποδειχθούν εξίσου κατακλυσμιαίες. Μπορεί κανείς μόνο να ελπίζει ότι δεν θα αποδειχθούν, μακροπρόθεσμα, και εξίσου αρνητικές.

Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, η Αμερική του Τζορτζ Μπους αντέδρασε στο εθνικό σοκ που προκάλεσε η εκατόμβη των αθώων θυμάτων με τους ατελέσφορους πολέμους στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, τους οποίους οι Ηνωμένες Πολιτείες δυσκολεύονται ακόμη να διαχειριστούν και να τερματίσουν. Για την Ευρώπη τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα. Σε αντίθεση με την Αμερική, η Ευρώπη δεν προστατεύεται από δύο ωκεανούς, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τις εστίες του τζιχαντισμού. Η Μέση Ανατολή είναι δίπλα της, στην απέναντι πλευρά της Μεσογείου. Την ώρα που το γαλλικό αεροπλανοφόρο «Σαρλ ντε Γκωλ» έπλεε στις ακτές της Συρίας για να βομβαρδίσει το «Ισλαμικό Κράτος», οι τζιχαντιστές χτυπούσαν μέσα στην καρδιά της Γαλλίας.

Το κυριότερο, οι τζιχαντιστές δεν χρειάζεται καν να εκπαιδεύσουν αεροπειρατές από τις χώρες του Κόλπου για να επιχειρήσουν τρομοκρατικά πλέγματα στις ευρωπαϊκές μητροπόλεις. Στους κόλπους των πολυπληθών μουσουλμανικών κοινοτήτων της Ευρώπης καλπάζει η ριζοσπαστικοποίηση ανθρώπων που αισθάνονται αποξενωμένοι από τις δυτικές δημοκρατίες και βρίσκουν στη μαύρη σημαία του «Ισλαμικού Κράτους» την ευκαιρία τους για μια καταστροφική και αυτοκαταστροφική εκδίκηση. Στη Γαλλία, η μουσουλμανική κοινότητα ανέρχεται στο 7,5% του συνολικού πληθυσμού. Τον περασμένο Απρίλιο, έκθεση της γαλλικής Γερουσίας συμπέρανε ότι από τους 3.000 καταγεγραμμένους Ευρωπαίους τζιχαντιστές που είχαν πολεμήσει στο πλευρό του «Ισλαμικού Κράτους» στο Ιράκ και τη Συρία, οι 1.430 ήταν Γάλλοι. Το μικρό Βέλγιο αριθμεί άλλους 500. Ο διαβόητος «Τζιχαντιστής Τζον», ο υπ’ αριθμόν 1 εκτελεστής του «Ισλαμικού Κράτους», που αποκεφαλίζει μπροστά σε τηλεοπτικές κάμερες Δυτικούς ομήρους στη Συρία, είναι Βρετανός πολίτης.

Το σοκ που προκάλεσε η 13η Νοεμβρίου στη Γαλλία, στην Ευρώπη και στον κόσμο όλο ασφαλώς θα εντείνει σε όλες τις δυτικές πρωτεύουσες την αίσθηση της κατεπείγουσας ανάγκης για την εξολόθρευση του «Ισλαμικού Κράτους». Ωστόσο, οι 15 μήνες μετά την έναρξη των αεροπορικών βομβαρδισμών των ΗΠΑ και των συμμάχων τους –και οι δυόμισι μήνες μετά τη ρωσική παρέμβαση στο μέτωπο των επιχειρήσεων– έδειξαν ότι αυτό δεν θα είναι εύκολο και δεν θα έρθει γρήγορα, καθώς οι τζιχαντιστές εξακολουθούν να ελέγχουν μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Ράκα στη Συρία και η Μοσούλη στο Ιράκ. Περισσότερο από κάθε άλλη φορά, γίνεται σαφές ότι αυτό που πραγματικά επείγει είναι η πολιτική λύση του συριακού προβλήματος, κάτι που δεν μπορεί να γίνει χωρίς κάποιου είδους συνεννόηση της Δύσης και των περιφερειακών συμμάχων της με τη Ρωσία και το Ιράν. Ας ελπίσουμε ότι ο νέος γύρος των διαβουλεύσεων της Βιέννης, που ξεκίνησε χθες, στον απόηχο της γαλλικής τραγωδίας, θα έχει καλύτερα αποτελέσματα από τον προηγούμενο.

Αμεσος κίνδυνος

Καταλυτικές αναμένονται οι επιπτώσεις και στο τεραστίων διαστάσεων προσφυγικό πρόβλημα, που ήδη απειλεί τη συνοχή της Ε.Ε. Η Γαλλία έκλεισε τα σύνορά της και κήρυξε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, κάτι που ζωντάνεψε τις αναμνήσεις από τις «μαύρες» μέρες του πολέμου της Αλγερίας. Αν παραταθεί αυτή η κατάσταση και αν το γαλλικό παράδειγμα βρει μιμητές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, θα προκύψει άμεσος κίνδυνος εγκλωβισμού μεγάλων πληθυσμών προσφύγων στις χώρες πρώτης εισόδου, με αυτονόητες επιπτώσεις πρωτίστως στην Ελλάδα. Το άγονο αποτέλεσμα αλλεπάλληλων συνόδων κορυφής της Ευρ. Ενωσης για το προσφυγικό πρόβλημα δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αισιόδοξες σκέψεις.

Μπορεί κανείς μόνο να εικάσει τις επιπτώσεις που θα έχουν τα προχθεσινά γεγονότα στην εσωτερική πολιτική ζωή των ευρωπαϊκών κρατών, όπου η άνοδος των ξενοφοβικών ή και ανοιχτά ακροδεξιών τάσεων ήταν ήδη μια ανησυχητική πραγματικότητα. Ειδικά στη Γαλλία, το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν, που είχε ήδη επωφεληθεί από τον απόηχο των τρομοκρατικών επιθέσεων του περασμένου Ιανουαρίου στο σατιρικό περιοδικό Charlie Hebdo, είναι πολύ πιθανό να επωφεληθεί από την ατμόσφαιρα που τείνει να δημιουργηθεί ενόψει των περιφερειακών εκλογών του Δεκεμβρίου και των ακόμη περισσότερο κρίσιμων προεδρικών εκλογών του 2017. Ολα θα εξαρτηθούν όμως από τα δημοκρατικά αντισώματα της χώρας που γέννησε τη σύγχρονη Δημοκρατία και το λαϊκό κράτος, όπως και των υπόλοιπων ευρωπαϊκών Δημοκρατιών.

Τα πολλά χρώματα της τρομοκρατίας

Στην περιπετειώδη πολιτική της Ιστορία, μετά τη μεγάλη Επανάσταση του 1789, η Γαλλία γνώρισε κατά καιρούς μεγάλα κύματα τρομοκρατίας, με τους τζιχαντιστές του «Ισλαμικού Κράτους» να αποτελούν μόνο τους τελευταίους κρίκους μιας αιματοβαμμένης αλυσίδας.

Τον 19ο αιώνα, η τρομοκρατία προερχόταν κυρίως από αναρχικές ομάδες, με κορύφωση τη δολοφονία του προέδρου της Δημοκρατίας Σαντί Καρνό, από τον Ιταλό αναρχικό Τζερόνιμο Κασέιρο, στις 24 Ιουνίου του 1894.

Στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα, η σκυτάλη περνάει κυρίως σε εθνικιστικούς κύκλους, σε μια ατμόσφαιρα πυράκτωσης των ενδοευρωπαϊκών αντιθέσεων, που θα οδηγούσαν τη Γηραιά Ηπειρο στα σφαγεία των δύο Παγκοσμίων Πολέμων. Στις 31 Ιουλίου του 1914, ο Γάλλος εθνικιστής Ραούλ Βιλέν δολοφονεί τον σοσιαλιστή, αντιμιλιταριστή ηγέτη Ζαν Ζορές σε ένα καφέ της γαλλικής πρωτεύουσας. Μια άλλη τρομοκρατική επίθεση με διεθνή αντίκτυπο ήρθε στις 9 Οκτωβρίου του 1934, στη Μασσαλία. Ο Βούλγαρος επαναστάτης Βλάντο Τσερνοζέμσκι πυροβόλησε θανάσιμα τον Γάλλο υπουργό Εξωτερικών Λουί Μπαρτού και τον βασιλιά της Γιουγκοσλαβίας Αλέξανδρο Α΄.

Μετά την απελευθέρωση από τους ναζί, είναι ο αποικιακός πόλεμος στην Αλγερία που ρίχνει τη βαριά σκιά του στη Γαλλία. Πέρα από τις επιθέσεις του εθνικού, απελευθερωτικού μετώπου της Αλγερίας (FLN), που είχαν στόχο κυρίως αντίπαλες ομάδες της Αλγερίας, τα πιο σημαντικά τρομοκρατικά χτυπήματα οργανώθηκαν από τη διαβόητη Μυστική Οργάνωση του Στρατού (OAS), οργάνωση παρακρατικών, ακροδεξιών στρατιωτικών που είχαν στόχο να ανατρέψουν τον Σαρλ ντε Γκωλ, θεωρώντας «προδοτική» την πολιτική του έναντι του αλγερινού προβλήματος. Η πλέον πολύνεκρη από αυτές ήρθε στις 18 Ιουνίου του 1961, όταν βομβιστική επίθεση σε τρένο που εκτελούσε τη διαδρομή Στρασβούργο - Παρίσι άφησε πίσω της 28 νεκρούς και περισσότερους από 100 τραυματίες.

Μετά τον θυελλώδη Μάη του 1968, η Γαλλία γνώρισε την «κόκκινη τρομοκρατία» ομάδων όπως η Action Directe, με στόχο διευθυντές επιχειρήσεων, αστυνομικούς και συμφέροντα του Ισραήλ – συνολικά, 12 θύματα. Μία από τις πιο θεαματικές επιθέσεις αυτής της περιόδου ήταν και εκείνη σε τρένο που εκτελούσε τη διαδρομή Τουλούζη - Παρίσι, στις 29 Μαρτίου του 1982. Η επίθεση στοίχισε τη ζωή πέντε ανθρώπων και αποδόθηκε στον «Κάρλος, το τσακάλι», διαβόητο τρομοκράτη των πέντε ηπείρων, από αριστερή οικογένεια της Βενεζουέλας.

Τη δεκαετία του 1990, η πληγή της Αλγερίας ανοίγει και πάλι, με τον εμφύλιο πόλεμο που μαστίζει τη χώρα. Η ισλαμική GIA οργανώνει σειρά επιθέσεων, με κορυφαίες την αεροπειρατεία πτήσης της Air France, τo 1994 (επτά νεκροί) και δύο βομβιστικές επιθέσεις στο μετρό του Παρισιού, το 1995 και το 1996 (συνολικά, 12 νεκροί). Ωστόσο, ήταν το «Ισλαμικό Κράτος», με το Charlie Hebdo και κυρίως τις προχθεσινές επιθέσεις, που ήρθε να ξεπεράσει όλα τα ιστορικά προηγούμενα.

via